W postępowaniu cywilnoprawnym

W postępowaniu cywilnoprawnym podmiot poszkodowany lub inna osoba, posia-dająca czynną legitymację do wszczęcia postępowania, musi wykazać więcej inicjatywy w celu uruchomienia procesu niż pokrzywdzony w postępowaniu karnym. Tylko od ich woli zależy, czy zdecydują się na wniesienie pozwu do sądu, czy też zaproponują naruszycielowi ugodowe załatwienie sporu albo nawet w ogóle zrezygnują z szukania zadośćuczynienia. Jest to efekt kierowania się przez ustawodawcę przy normowaniu proceduiy cywilnej podstawową zasadą dyspozycyjności procesu.

Najpełniej dyspozycyjny charakter procesu cywilnego przejawia się w możliwości ugodowego rozstrzygnięcia sporu. Oznacza to w praktyce, że poszkodowany nie musi od razu uciekać się do pomocy sądu państwowego. Będzie to konieczne dopiero wtedy, gdy naruszyciel nie podejmie propozycji zawarcia ugody albo po jej podjęciu od ugody odstąpi. Ugodę zawrzeć można przy tym nawet wtedy, gdy sprawa trafiła już do sądu państwowego.