Komornik ustala postanowieniem koszty egzekucji (art. 770 zd. 2 k.p.c.). W postanowieniu tym obowiązany jest wskazać podstawę obliczenia kosztów przez wymienienie tytułu ich pobrania oraz przytoczenie odpowiednich przepisów taksy za czynności komorników (§ 32 rozp. w sprawie czynn. komorników). W tej postaci koszty egzekucji ustala również sąd. Koszty te jako celowe powinny obejmować postępowanie, z którego wynikły (orz. SN z dnia 14 czerwca 1973 r.

W sprawach o alimenty zabezpieczenie może nastąpić także z urzędu i może polegać na zobowiązaniu dłużnika do uiszczenia wierzycie-lowi w powtarzających się terminach pewnej sumy pieniężnej. W sprawach tych nie wymaga się uprawdopodobnienia, że brak zabezpieczenia pozba-wiłby wierzyciela zaspokojenia.

§ 2. Przepis paragrafu poprzedzającego stosuje się także do roszczeń o rentę należną z tytułu odpowiedzialności za uszkodzenie ciała lub za utratę żywiciela oraz do roszczeń o zamianę uprawnień objętych treścią dożywo-cia na dożywotnią rentę. W sprawach tych wymagane jest jednak uprawdo-podobnienie, że bez zabezpieczenia wierzyciel byłby pozbawiony środków koniecznego utrzymania. Postanowienie sąd wydaje po przeprowadzeniu rozprawy. Przepisu art. 749 nie stosuje się.

Nadzór sądu nad czynnościami komornika ograniczony jest czynnościami stron i uczestników postępowania. Postępowanie egzekucyjne w zasadzie toczy się na wniosek wierzyciela (art. 796 k.p.c.), który jest niejako jego dysponentem (art. 796 § 1, art. 799 § 1 k.p.c.), niekiedy zaś zawieszenie postępowania nastę-puje na wniosek dłużnika (art. 820 k.p.c.). Sąd nie może wydawać komornikowi wiążących poleceń sprzecznych z wnioskami strony, składanymi w ramach uprawnień wynikających z przepisów, chyba że strona chciała nadużyć swego prawa. Tak samo polecenia sądu nie mogą zastępować wniosków stron.

Jeżeli do uzyskania klauzuli wykonalności potrzebne jest zaświadczenie lub dokument, które według ustawy organy państwowe obowiązane są wydawać dłużnikowi, wierzyciel może również żądać ich wydania. Gdy wierzyciel nie może uzyskać zaświadczenia lub dokumentu albo gdy chodzi o nadanie klauzuli z urzędu, wydanie ich zarządza sąd.

Art. 786. § 1. Jeżeli wykonanie tytułu egzekucyjnego jest uzależnione od zdarzenia, które udowodnić powinien wierzyciel, sąd nada klauzulę wykonalności po dostarczeniu dowodu tego zdarzenia w formie dokumentu urzędowego lub prywatnego z podpisem urzędowo poświadczonym. Nie dotyczy to wypadku, gdy wykonanie jest uzależnione od równoczesnego świadczenia wzajemnego, chyba że świadczenie dłużnika polega na oświadczeniu woli.

Komornik zawiadamia stronę o każdej dokonanej czynności, o której terminie nie była zawiadomiona i przy której nie była obecna, i na jej żądanie udziela wyjaśnień o stanie sprawy.

1. Art. 763 k.p.c. dotyczy tylko stron, a więc wierzyciela i dłużnika, a także odnosi się do prokuratora i organizacji społecznych (art. 7 i 8 k.p.c.). W razie wszczęcia egzekucji z urzędu odnosi się również do sądu oraz do organu uprawnionego do żądania wszczęcia egzekucji (§ 36 rozp. w sprawie czynn. komorników).

1. Z komentowanego przepisu wynika, że zażalenie przysługuje na postano-wienia sądu pierwszej instancji uwzględniające wniosek o wydanie zarządzenia tymczasowego, oddalające wniosek o wydanie takiego zarządzenia, uchylające lub zmieniające prawomocne zarządzenie tymczasowe, a także na postanowienia zapadające w postępowaniu przy zarządzeniach tymczasowych, np. postanowienie, którym wierzycielowi nakazano złożenie kaucji stosownie do art. 739 § 3 k.p.c.

Sąd może jeszcze przed urodzeniem się dziecka zabezpieczyć przyszłe roszczenie alimentacyjne związane z ustaleniem ojcostwa przez zobowiązanie domniemanego ojca do wyłożenia odpowiedniej sumy na koszty utrzymania matki przez trzy miesiące w okresie porodu oraz utrzy-mania dziecka przez pierwsze trzy miesiące po urodzeniu. W tym wypadku termin do wytoczenia powództwa wynosi trzy miesiące od dnia urodzenia dziecka. Postanowienie sąd wydaje po przeprowadzeniu rozprawy.

W razie prawomocnego odrzucenia pozwu lub wniosku o wszczęcie postępowania w sprawie, oddalenia żądania albo umorzenia postępowania w sprawie, zabezpieczenie upada.

1. Zabezpieczenie upada w sytuacjach przewidzianych w art. 744, a także w art. 734 k.p.c. Jeżeli uprawomocniło się jedno z wyżej wymienionych orzeczeń, które poprzedzało postanowienie zawierające zarządzenie tymczasowe, to zarządzenie tymczasowe upada. Nie oznacza to jednak, że toczące się postę-powanie egzekucyjne ulega umorzeniu do umorzenia postępowania egzeku-cyjnego niezbędny jest wniosek dłużnika skierowany do organu egzekucyjnego, który stosownie do art. 825 pkt 2 k.p.c. umorzy postępowanie.

Komornik powinien na żądanie wierzyciela przyjąć od niego pieniądze lub inne rzeczy przypadające dłużnikowi w związku z egzekucją.

1. Art. 806 k.p.c. ma na celu umożliwienie realizacji tytułu wykonawczego od dłużnika. Dłużnik nie może korzystać z tego przepisu dla przymusowego ściągnięcia od wierzyciela świadczenia wzajemnego. W przepisie tym chodzi o tytuły wykonawcze zobowiązujące dłużnika do spełnienia świadczeń wynikających z umów wzajemnych, które powinny być spełnione jednocześnie (art. 488 § 1 k.c.), co jest zasadniczą cechą zobowiązań wynikających z umów wzajemnych. Oddaje ona istotę umowy wzajemnej, której celem jest najczęściej wykonanie przez strony świadczeń w tym samym czasie, w czym zainteresowane są z reguły obie strony.

1. „Zabezpieczenie” w potocznym rozumieniu oznacza „osłonę, ochronę”, natomiast według komentowanego przepisu stanowi zapewnienie zaspokojenia roszczenia.

2. Przedmiotem zabezpieczenia jest roszczenie, które w nauce określa się jako uprawnienie polegające na możności domagania się od indywidualnie

oznaczonej osoby, aby zachowała się w oznaczony sposób, polegający na czy-nieniu, zaniechaniu lub znoszeniu. Tak np. sprzedawcy przysługuje roszczenie o zapłatę ceny kupna (art. 535 § 1 i 2 k.c.), właścicielowi – zgodnie z art. 222 § 1 k.c. – roszczenie o wydanie mu rzeczy przez osobę, która nią faktycznie włada (S. Grzybowski: System prawa cywilnego, t. I, część ogólna, Wrocław, War-szawa, Kraków, Gdańsk 1974, s. 216).

W kodeksie unormowane zostało postępowanie procesowe i nieprocesowe, co oznacza, że przepisy postępowania zabezpieczającego dotyczą zarówno postępowania procesowego, jak i postępowania nieprocesowego. Nie ma nato-miast potrzeby stosowania przepisów postępowania zabezpieczającego w tych wszystkich wypadkach, gdy istnieją samodzielne przepisy dotyczące zabezpie-czenia, np. zabezpieczenia spadku (art. 633-639 k.p.c.).

Dłużnik powinien zwrócić wierzycielowi koszty niezbędne do celowego przeprowadzenia egzekucji. Koszty ściąga się wraz z egzekwo-wanym roszczeniem. Koszt egzekucji ustala postanowieniem komornik, jeżeli przeprowadzenie egzekucji należy do niego. Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie. 1. W postępowaniu egzekucyjnym obowiązuje zasada zwrotu kosztów „nie-zbędnych do celowego przeprowadzenia egzekucji”. Katalog niezbędnych kosz-tów jest inny w razie: 1) gdy strona działa osobiście lub przez pełnomocnika nie będącego ani adwokatem, ani radcą prawnym oraz inny, 2) gdy stronę reprezen-tuje adwokat lub radca prawny. W pierwszym wypadku do niezbędnych kosztów należą: koszty sądowe, koszty przejazdu do sądu (komornika) strony lub jej pełnomocnika oraz równowartość zarobku utraconego przez stronę (lub jej pełnomocnika) wskutek stawiennictwa w sądzie (w biurze komornika), choćby nie była do tego wzywana. Górny pułap stanowi tu równowartość wynagrodzenia adwokata wykonującego zawód w siedzibie sądu (komornika). W drugim wypadku do „niezbędnych” kosztów należą: wynagrodzenie i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony, w czym mieszczą się koszty przejazdu strony i koszty utraconego jej zarobku.

W sprawach, które rozpoznaje sąd w składzie trzyosobowym, przewodniczący może w wypadku nie cierpiącym zwłoki sam wydać zarządzenie tymczasowe.

1. Zasadą jest, że sąd rozpoznaje wniosek o wydanie zarządzenia tymczaso-wego w takim składzie, w jakim rozpoznaje sprawę (por. art. 47, 509 k.p.c. i art. XII przep. wprow. k.p.c.)

2. Wypadek nie cierpiący zwłoki będzie miał miejsce wtedy, gdy sprawa wymaga tak szybkiego działania, że zwłoka spowodowana zwołaniem posie-dzenia sądu w pełnym składzie mogłaby powoda (wnioskodawcę) narazić na szkodę (J. Korzonek: Postępowanie egzekucyjne i zabezpieczające, s. 1361).